۱۳۹۱ آذر ۱۴, سه‌شنبه

درچه پیازوکوه دنبه

بر گرفته از وب سایت فرصت آنلاین

درچه پیاز شهری است بسیار وسعت‌یافته که یکی از شهرهای شهرستان خمینی­شهر محسوب می‌شود. این شهر در طول جغرافیایی 33دقیقه و 51درجه و عرض جغراقیایی 37دقیقه و 32درجه با ارتفاع حدود 1598متر از سطح دریا در 11کیلومتری جنوب باختری اصفهان و نزدیک ده «گزین» (محل جنگ شاه اسماعیل اول با الوند بیگ آق‌قویونلو) قرار دارد. کوه «دنبه» در شمال خاوری و کوه «پهن» در جنوب خاور آبادی است.

درخصوص نام کوه دنبه باید گفت این کوه برگرفته از نام آبادی دنبه است که در شمال آن قرار دارد. روستای دنبه با یک پل چوبی به بلوک ماربین متصل می‌شود. کوه دنبه از جانب شمال به رودخانه زاینده‌رود و کوه آتشگاه اشراف دارد. از جانب جنوب به اتوبان ذوب‌آهن و کوه تخت‌رستم (محل جنگ داریوش با اسکندر مقدونی) از سمت شرق به شهرک تازه‌احداث «گلزار» و از جانب غرب نیز به روستای «دستگرد» مشرف است.

تصویر کوه دنبه در نقاشی که در اوایل دوره قاجار از کاخ فرح‌آباد باقی مانده نقش بسته شده است. کاخ فرح‌آباد را شاه سلطان حسین در سمت شرقی کوه دنبه بنا کرد، با توجه به وجود آثار صخره‌های مسطح برای ایجاد برج‌های دیده‌بانی در کوه دنبه و آثار حجاری و حفاری‌های متعدد (استودان) که برخی از آنان دارای سقفی هلالی است و نیز تصویر فلاندن، یکی از راه‌های باستانی مهم از کنار این کوه عبور می‌کرد. در قسمت بالاتر همین جاده، معدن قدیمی گل ارمنی دیده می‌شود. احتمالاً ساکنان قدیمی اصفهان از طریق کوه‌های آتشگاه و امامزاده سید محمد(ع) و کوه تخت‌رستم و دنبه با علامت‌های گوناگون مثل آتش و دود با یکدیگر ارتباط برقرار کرده و نزدیک شدن دشمن را به یکدیگر اطلاع می‌دادند.

درخصوص وجه‌تسمیه «درچه» چند عقیده است:

1- با توجه به گروه‌های ترک مهاجر به لنجان درچه از کلمه «دری‌چای» که اصل آن ترکی است و به معنای جایی که در چرخش رودخانه است، گرفته شده است. (دؤوْر= محیط پیرامون، چرخش، چای= رودخانه). با توجه به کوچ ترکان به سمت اصفهان و غرب این شهر و ساکن شدن آنها در محل کنونی درچه می‌توان چگونگی شکل‌گیری این رسم را برای محل مورد مطالعه به‌دست آورد. منطقه درچه در طول تاریخ مهاجرپذیر بوده است و ترکان از تیره قشقایی و آذربایجانی به این منطقه کوچانیده شده‌اند. کشور ایران به‌دلیل تمدن قدیمی و تاریخ کهن خود پذیرای زبان‌های گوناگون در کنار زبان فارسی بوده است. در برخی از مقاطع زمانی، زبان فارسی حاکمیت سیاسی خود را در پهنای خاک‌های خود از دست داده است. برای مثال در دوره صفویان زبان رسمی ترکی شده است و حتی پادشاهان نامدار این سلسله مثل شاه اسماعیل به ترکی شعر سروده‌اند و صاحب دیوان گشته‌اند. پراکندگی توپونیمی‌های ترکی را در بخش‌های مرکزی ایران نیز می‌توان مشاهده کرد. بررسی 90هزار اسم نقاط مسکونی ایران نشان می‌دهد که حدود 30٪ توپونیمی‌های ایران مربوط به زبان ترکی است. به‌طور کلی زبان‌شناسان معتقدند در مجموعه توپونیم‌های ایران تأثیر 22زبان را می‌توان مشاهد کرد. در توپونیمی‌های ایران از دیر زمان در گونه زبان به‌کار رفته است؛ اول زبان‌های زنده و دوم زبان‌های منسوخ.

2- استاد محمد مهریار معتقد است که «دُر» به ضمّ اول مخفف و صورت دیگری از «آذر» به معنای آتشکده است و درچه یعنی آتشکده کوچک.

3- نظر دیگر اینکه این شهر به‌صورت روستای کوچکی در اطراف یک چشمه آب به نام چشمه «دُر» شکل گرفته و از این رو به آن «دور چشمه» می‌گفتند که به‌مرور زمان به «درچه» تغییر نام داده است، البته به اسم درچه کلمه «پیاز» نیز آورده شده چون در زمین‌های آن نیز کشت پیاز رایج می‌باشد.

4- «دُر» به ضمّ اول به معنای گوهر و خرد، آخر آن یعنی «چه» علامت تصغیر است یعنی «دُر کوچک». توپوفورم‌های رایج در نام‌های جغرافیایی شامل دو دسته‌اند: پسوندها و پیشوندها. پسوند «چه» به آخر «دُر» افزوده شده و علاوه بر مفهوم دستوری در توپونیمی مفهوم مکانی و جغرافیایی را نیز به واژه اضافه می‌نماید.

فهرست منابع:

1) دیار کهن خمینی­شهر، رسول صرامی

2) فرهنگ آذربایجان، بهزاد بهزادی

3) لغت‌نامه دهخدا، ج22، ص368

5) گیتاشناسی ایران، ج3، عباس جعفری، ص239


هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر