جاذبه های گردشگری در استان اصفهان

جاذبه های گردشگری در استان اصفهان

اصفهان از نظر جذب جهانگرد یکی از مهمترین شهرهای ایران است که از دوره های مختلف تاریخی آثار زیادی در این شهر باقی مانده است. هر ساله تعداد زیادی جهانگرد داخلی و خارجی برای دیدن آنها به اصفهان می آیند. البته بیشترین این ابنیه مربوط به دوره سلجوقیان و صفویان است.در اصفهان، علاوه بر آثار و ابنیه، رودخانه زاینده رود عامل دیگری برای جذب نیروی جهانگرد داخلی و خارجی است. این رودخانه چه در داخل اصفهان و چه در خارج آن دارای مناظر بدیع و تفرجگاههای زیبایی است. در داخل شهر با ایجاد تعدادی پارک ( پارک بوستان، پارک ملت، آیینه خانه، هشت بهشت و جز اینها) زیبایی رودخانه و پیرامون آن افزون شده است

کوه آتشگاه

از نقاط تاریخی و بسیار قدیمی اصفهان که به عهد ساسانیان مربوط می شود آتشکده ای زرتشتی است که بر بالای کوه آتشگاه در 8 کیلومتری غرب اصفهان و به فاصلة 2 کیلومتر دور تر از مقبره عمو عبدالله (منارجنبان) مشاهده می شود و آثار دورة ساسانی دو سرستون بدست آمده که در هر دو دارای نقوش برجسته است و پادشاهی را که شبیه به شاهپور اول است معرفی می نماید.

پل شهرستان

از آثار دیدنی دوره ساسانی می باشد که با نام جی نیـز می توان از آن یاد کرد و از قدیمی ترین پل ها در بستر زاینده رود است و در 3 کیلومتری شرق اصفهان در ناحیة جی قرار دارد. این پل دارای شالودة ساسانی است اما آثار دورة دیالمه و سلاجقه نیز در قسمت فوقانی پل کاملاً مشهود است.

پل الله وردیخان (سی وسه پل)

اندیشة بنای این پل درسال1008 هجری قمری و در دوازهمین سال سلطنت شاه عباس اول بوجود آمد و در سال 1011 هجری قمری سردار مشهور او بنام الله وردیخان از طرف شاه مأمور اتمام ساختمان پل گردید.

این پـل دارای 300متـر درازا و 14 متر پهنا است و دارای سی وسه چشـمه می باشد به همین دلیلی سی و سـه پل یا سی و سه چشمه هم بدان اطلاق می شود. در پایه های پل از سنگ استفاده شده ولی بقیة بنا از آجر ساخته اند.

پل خواجو

از زیباترین پلهای عصر صفویه است که بر روی رودخانه زاینده رود در سال 1060 هجری قمری به فرمان شاه عباس دوم در انتهای چهارباغ صدر و شرق پل الله وردیخان بنا شده است. طول آن 133 متر و عرض آن 12 متر می باشد. این پل روی ویرانه های پل حسن بیگ ( دورة تیموری) ساخته شد به همین جهت به پل حسن بیگ نیز مشهور است.

پل خواجو چهارطبقه و با کاشیکاریهای عصر صفویه ساخته شده و دارای 21 جوی و 26 چشمه و 51 غرفه بزرگ و کوچک می باشد که با تزئینات کاشیکاری و نقاشی پوشیده شده است

پل مارنان

این پـل در دورة صفـویه بنا شـده و شهر اصفهـان را به جلفـای ارامنـه متصل می سازد.

پل جویی ( چوبی)

بین پل سی و سه چشمه و خواجو پل چوبی واقع شده است که در سال 1065 هجری و در دوره سلطنت شاه عباس دوم بنا شده است و این پل واسطة اتصال باغهای سلطنتی شمال و جنوب رودخانه بوده است.

خیابان ها، بازارها و میدان نقش

بازار قیصریه و نقاره خانه

از بناهای زمان صفوی است و در فاصلة سالهای 1011 تا 1029 هجری قمری احداث گردیده است در شمال میدان نقش جهان واقع شده و سر در آن مزین به نقاشیها و مقرنس کاریهای زیبا است.

میدان امام (نقش جهان)

در محل میدان امام قبل از آن که اصفهان به پایتختی انتخاب شود میدانی وجود داشته بنام نقش جهان که در دورة شاه عباس اول به سال 1021 هجری قمری میدان مزبور را تا حدود امروزی آن وسعت داده اند.این میدان به طول 510 متر و عرض 163 متر به انواع ورزشها بخصوص بازی چوگان اختصاص داشته که دروازه های سنگی برجای مانده در سمت شمال و جنوب میدان یادگار این بازی سنتی است.

دور میدان یک ردیف مغازه و بالای هر مغازه غرفه ای است که به زیبایی میدان می افزاید. در شمال سر در قصریه و بازار امام (شاه) و کاخ عالی قاپو نیز در جنوب و غرب میدان قرار دارند.

خیابان چهارباغ ( گردشگاه چهارباغ)

اصفهان در سال 1006 هجری قمری رسماً به پایتختی شاه عباس اول انتخاب شد. در دوره پادشاه صفوی دستور داده شد از محل دروازة دولت ( مقابل کاخ فعلی شهرداری) تا دامنة کوه صفه ( دروازه شیراز) خیابان طویل و مشجری احداث گردد.

خیابان چهارباغ صدر

این خیابان دروازة حسن آباد اصفهان را به پل خواجو متصل می نماید و در سال 1217 تا 1221 به اهتمام حاج محمد حسین خان صدر اصفهانی احداث گردیده است .

تیمچة ملک

حاج محمد ابراهیم ملک التجار از رجال خیر و نیک سیرت اصفهان در اوایل قرن چهاردهم هجری است. یکی از تیمچه های معروف بازار اصفهان که از بناهای اوست بنام تیمچة ملک معروف است و دارای تزئینات کاشیکاری و کتیبه ای با اشعار فارسی است.

کاخ عالی قاپو

در ضلع غربی میدان نقش جهان (امام خمینی) و روبروی مسجد شیخ لطف الله در محل فعلی کاخ عالی قاپو بنایی از عهد تیموریان به یادگار مانده بود و عمارت مزبور را شاه عباس اول برای کارهای دولتی و دربار خود بر گزید و این کاخ پذیرایی سفرای خارجی گردید و در سال 1018 هجری پنج طبقه بدان اضافه شد و در ساختمان طبقة اول نیز تصرفاتی به عمل اضافه شد و بزودی بنای مزبور بصورت کاخی رفیع با 48 متر ارتفاع درآمد که از آن زمان تا به حال به عالی قاپو شهرت دارد.

این عمارت دارای شش طبقه ساختمان است که هر طبقة آن دارای تزئینات بخصوصی است و از طبقة هفتم آن که بام عمارت است منظرة تمام شهر بخوبی دیده می شود.

کاخ چهلستون

کاخ چهلستون در زمان شاه عباس اول شروع و به عهد شاه عباس دوم در سال 1057 هجری قمری خاتمه یافت. این کاخ دارای 2120 متر مساحت در وسط باغی به وسعت 67 هزار متر مربع ساخته شده است. تعداد ستونهای تالار 18 عدد است که نگهدارنده سقف ایوان سرپوشیده جلوی عمارتند. دوتای دیگر در جلوی تالار بعدی قرار دارند که انعکاس عمارت و ستونها در استخر مقابل آن بخوبی مشهود است بدین جهت چهلستون نامیده اند.

تالار اشرف

از آخرین قصرهای دوران صفویه است و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده است این بنا شامل یک تالار بزرگ و 2 اتاق مجلل متصل به آن می باشد.

کاخ هشت بهشت

این عمارت زیبا در سال 1080هجری قمری در دورة شاه سلیمان صفوی بنا شده است، عمارتی 8 گوشه و 2 طبقه است با دالانهای متعدد، یک تالار با سقف گنبدی که حوض مرمر در وسط آن بنام حوض مروارید قرار دارد.

تالار تیموری

این تالار متعلق به عهد تیموریان بوده و تیمور لنگ در آن جلوس نموده است. تالار تیموری در نزدیکی تالار اشرف واقع شده و دارای 2 سالن بزرگ با سقفهای آجری مقرنس و گچبریهای بسیار زیبا است

مدارس و مساجد تاریخی و دیدنی اصفهان

مدارس قدیمی اصفهان محل تدریس و تحصیل علوم مذهبی و الهیات، حکمت و ادبیات بوده است. ساختمان هر مدرسه دارای صحن و حوضی در وسط و غرفه ها و اطاقهایی در اطراف بوده است. تعداد 28 مدرسه تاریخی در اصفهان بجا مانده که مهمترین آنها مدرسه چهارباغ می باشد

مدرسه چهارباغ

ساختمان این مدرسه به منظور استفاده طلاب علوم دینی در فاصلة سالهای 1104 تا 1126 هجری قمری یعنی در زمان شاه سلطان حسین صفوی ساخته شده است.مدرسه فوق تقریباً 8500 متر مربع مساحت داشته و از یک صحن وسیـع که نهر فـرشادی از وسط آن می گذردو چهار سمت صحن را حجرات دو طبقه ای در بر گرفته و همچنین درب طلا و نقره و سردری زیبا و یک گنبد و دو مناره با کاشیکاریهای ارزنده تشکیل شده است.

مساجد قدیمی و تاریخی اصفهان یادگار دوره های گوناگون از عصر دیالمه تا اواخر دورة قاجاریه می باشد که شمار آنان در زمان حاضر به عدد چهل می رسد و مشهور ترین آنها عبارتند از:

مسجد شیخ لطف الله

در ضلع شرقی میدان امام (نقش جهان) و مقابل عمارت عالی قاپو قرار دارد و در سال 1011 تا 1028 هجری قمری به فرمان شاه عباس اول در میدان مذکور ساخته شده است و یکی از زیباترین مساجد دورة صفویه بشمار می رود که در ابتدا به منظور اجرای مراسم مذهبی خانوادة سلطنتی و وابستگان خاص شاه بنا شده بود ولی بعداً به احترام بزرگترین شخصیت مذهبی آن عصر (شیخ لطف الله) بنام وی نامگذاری شد.

این مسجد فاقد صحن و مناره است و به منزلة یک شبستان گنبددار می باشد.

مسجد امام(شاه)

یکی از شاهکارهای قرن یازدهم هجری قمری است و شاه عباس اول در سال 1020 هجری قمری که مصادف با بیست و پنجمین سال سلطنت وی بوده و به ساختن مسجد فرمان داده است.قسمت عمدة ساختمان مسجد در دورة شاه عباس اول به اتمام رسیده و از شاه عباس دوم نیز آثاری در آن هست. گنبد عظیم کاشیکاری و دوپوش آن با 54 متر ارتفاع و دو مناره با 52 متر ارتفاع و چهار ایوان بزرگ ارکان اصلی مسجد است، سر در ورودی مسجد امام به ارتفاع تقریبی 29 متر است و در اصلی مسجد از طلا و نقره پوشیده شده.

مسجد پامنار

این مسجد در قرن هشتم هجری (عهد سلاجقه) بنا شده و با گچ بریهای زیبایی آراسته گردیده است. در ضلع جنوبی آن 6 ایوان کوچک واقع شده که هر ایوان دارای یک محراب است.

مسجد جامع (جمعه)

مسجد جـامع بزرگترین مسجد اصفهان است که می گویند بر بنای آتشکده ای ساسانی ساخته شده است.ساختمان آن از زمان دیلمیان در قرن چهارم هجری آغاز شد و سپس سلجوقیان قسمت عمده و اساس آن را بنا کردند. ساختمان مرکزی مسجد و محراب آن به فرمان ملکشاه سلجوقی ساخته شد و به مرور زمان اندک اندک بر آن افزودند و این مسجد مهمترین بنای تاریخی عهد سلاجقه با الحاقات و اضافات سلسله های بعد از سلاجقه تا عصر حاضر می باشد

مسجد حکیم

این مسجد در انتهای بازار رنگرزان قرار دارد و در زمان شاه عباس دوم صفوی، توسط حکیم او محمد داوود اصفهانی ملقب به تقرب خان بنا شده است و در سال 1073 هجری قمری به اتمام رسیده است.

مسجد ایلچی

در محله احمد آباد اصفهان و به وسیلة صاحب سلطان بیگم دختر حکیم نظام الدین محمد ایلچی در سال 1097 هجری قمری در دورة سلطنت شاه سلیمان صفوی بنا شده است.

مسجد علیقلی آقا

در محلة بیدآباد اصفهان که از محلات قدیمی شهر است به وسیلة حاج علیقلی آقا از خواجگان حرم شاه سلطان حسین صفوی در سال 1122 هجری قمری اقدام به ساختمان چندین بنای مشهور نموده است که از آن جمله اند: 1- مسجد علیقلی آقا 2- حمام علیقلی آقا 3- چهارسو و بازار علیقلی آقا 4- کاروانسرای علیقلی آقا که این آثار هم اکنون نیز موجودند.

مسجد سید

این مسجد در محلة قدیمی بیدآباد واقع شده و در دورة سلطنت فتحعلی شاه قاجار به وسیلة یکی از روحانیون مقتدر اصفهان بنام حجه الاسلام شفتی در فاصلة سالهای 1180 تا 1260 هجری بنیان گذاری شده است و در دورة جانشیان سید نیز کار ادامه داشته و با عظمت ترین مسجد دروة قاجاریه است

مناره های تاریخی و دیدنی شهر اصفهان

منارة چهل دختران

از آثار دورة سلاجقه و قرن 6 هجری قمری است و دارای تزئینات آجری و کتیبه ای به خط کوفی می باشد که تاریخ ایجاد بنا در کتیبة مزبور سال 501 هجری قمری به ثبت رسیده است. این بنا در انتهای محله جوباره قرار دارد و ارتفاع این مناره 29 متر است.

منارة ساربان

یکی از زیباترین مناره های عهد سلجوقی در ایران است که در انتهای شمال محله جوباره و نزدیک منارة چهل دختران واقع شده است. ارتفاع آن 54 متر و محیط قاعدة آن 14 متر و از پائین به بالا دارای 7 قسمت متمایز است. قسمت اول آجرچینی ساده و قسمت دوم و سوم آن دارای تزئینات آجری و قسمت چهارم تاج مناره است و قسمت پنجم با تزئینات آجری پوشیده شده و قسمت ششم آن تاج دوم مناره و قسمت هفتم تارک مناره است.

مناره های دارالضیافه

در اواسط محله جوباره واقع گردیده است. از نظر سبک بنا به نظر می رسد مربوط به قرن هشتم هجری باشد و بطوری که از نام آن استنباط می شود این اثر تاریخی سر در یک مهمانسرای مجلل بوده است.

منارجنبان

این بنا بصورت یک بقعه و دو مناره است که بر روی مقبره عمو عبدالله از زهاد معروف قرن هشتم بنا شده است و سنگ قبر آن مورخ، به سال 716 هجری مقارن با اواخر سلطنت سلطان محمد خدابنده ملقب به اولجایتو ایلخان مسلمان مغول است.ایوان منارجنبان یکی از نمونه های ابنیه سبک مغولی در ایران است و از نکات جالب اینکه با حرکت دادن یک مناره نه تنها مناره دیگر بلکه کل ساختمان مرتعش می شود.

امامزاده ها و مقابر تاریخی اصفهان

امامزاده اسماعیل

به مجموعه ای از بناهای سلجوقی و صفوی گفته می شود که در حاشیة شرقی خیابان هاتف واقع شده است. قدیمی ترین قسمت این بنا مرقد(مسجد) شعیا و باقیماندة یک منار سلجوقی است. بقعه و ضریح و رواق صحن آن از دورة صفویه است و یک گنبد بزرگ زیبایی آجـری برفراز سر در آن دیده می شود. نسبت امامـزاده مذکـور به علـی ابن ابیطالب می رسد.

امامزاده احمد

یکی از امامزاده های مهم اصفهان است که نسبت آن به امام محمد باقر می رسدو کتیبة بنا مورخ به سال 563 هجری (دورة سلاجقه) می باشد.کتیبه امامزاده مذکور بر قطعه سنگ یکپارچه ای است که این قطعه سنگ سیاه رنگ را قسمتی از سنگ سومنات می دانند. کتیبه تاریخی دیگری در سردر صحن امامزاده حاکی از این است که این بنا در دورة شاه سلطان حسین صفوی و به وسیلة محمد شرف الشریف المنجم به صورت فعلی خویش در آمده است. کتیبة مزبور مورخ به سال 1115 هجری قمری است.

مقبره دارالبطیخ

که امـروزه آن را دالبیتی نیز تلفـظ می کنند نام یکی از کـوچه های محلة‌احمد آباد اصفهان است و آرامگاه خواجه نظام الملک طوسی وزیر معروف ملکشاه سلجوقی و برخی از پادشاهان سلجوقی مانند ملکشاه، برکیارق، محمد بن ملکشاه و ملکه خاتون (ترکان خاتون) می باشد. مادی مشهور فدین نیز در باغ وسیع آرامگاه جریان داشته و زیبایی خاصی بدان بخشیده است.

امامزاده جعفر

از بناهای قرن هشتم هجری دورة ایلخانان مسلمان مغول و مورخ به سال 725 هجری قمری است در خیابان هاتف روبروی کوچه امامزاده اسماعیل قرار دارد. این بنا به شکل کثیرالاضلاع هشت ضلعی ساخته شده است و دارای گنبد کاشیکاری زیبایی است. در صحن مقبره و بر روی سنگ قبر داخل امامزاده نام جعفربن شمس الدین الحسین بن عمادالدین حک گردیده است.

بقعة شهشهان

یکی از بقاع متبرکه اصفهان (مربوط به دورة تیموری) است. این بقعه در محلة شهشهان قرار دارد و با دو بنای تاریخی مسجد جمعه و درب امام مجاور است. بقعة مذکور بر فراز آرامگاه یکی از عرفای قرن نهم هجری بنام شاه علاءالدین محمد در سال 850 هجری قمری به امر شاهرخ تیموری کشته شده بنا گردید. تاریخ ساختمان به سال 852 هجری قمری است. این بنا در دوره صفوی مورد مرمت قرار گرفت.

درب امام

امامزاده ای است که از دورة جهانشاه قراقویونلو (قرن نهم هجری) باقی مانده و در محلة قدیمی چمبلان ( یا درب امام ) قرار دارد. این آرامگاه از دو گنبد کاشیکاری و سه صحن و دو سر در کاشیکاری و رواق و ضریح و دو امامزاده مدفون در آن تشکیل شده است. تاریخ بنای امامزاده به سال 857 هجری قمری است. در این آرامگاه دو تن امامزاده یکی ابراهیم طباطبایی از نبیره های حسن مثنی و دیگر سید علی ملقب به زین العابدین مدفونند.

شاه زید

امامزاده ای است که در محله قدیمی تل و اسکان قرار دارد و دارای گنبد کاشیکاری زیبایی است و داخل آن با نقاشیهای مذهبی تزئین گردیده است و بر روی لوح سنگی سر در ورودی تاریخ 994 هجری قمری حک گردیده است.

بقعة هارون ولایت

یکی از اماکن مقدسه و زیارتگاههای مهم شهر اصفهان بشمارمی رودکه در محله میدان کهنه و از بناهای دورة سلجوقیان بوده که در عهد صفویه تکمیل و مزین به کاشیکاریهای جالب گردیده است و دارای یک بقعه و رواق و گنبد کاشیکاری و دو صحن در شمال و غرب بقعه است.

بقعة بابا رکن الدین

مقبرة یکی از عرفای مشهور قرن هشتم هجری قمری (در سال 769 هجری وفات یافته) بنام مسعود بن عبدالله بیضاوی می باشد و به امر شاه عباس اول در سال 1039 هجری قمری و با گنبدی هرمی شکل ساخته شده است و در اولین سال سلطنت شاه صفی به اتمام رسید.

بقعة شاهزادگان

در مجاورت یکی از زیارتگاههای اصفهان بنام سنتی فاطمه در محلة چهارسوی کوچک بقعة شاهزادگان واقع شده که داخل آن با نقاشی و گنبد آن با کاشیکاریهای زیبا تزئین یافته است. این بقعه مدفن شاهزادگان مقتول صفوی از جمله پسران عیسی خان قورچی باشی نوة دختری شاه عباس کبیر است که به دستور شاه صفی به قتل رسیده اند، کتیبة بقعه، سال تاریخ بنا را سال 1242 هجری قمری نشان می دهد.

آرامگاه صائب

شاعر معروف عهد صفویه در دورة شاه سلیمان صفوی است که در باغ شخصی وی بنام باغ تکیه در کنار نهر نیاصرم واقع است. کتیبه مزار او سال 1087 هجری قمری را نشان می دهد.

کلیساهای جلفای اصفهان

ارامنة مقیم جلفای اصفهان در ساحل جنوبی زاینده رود و در دورة پادشاهی شاه عباس اول به فرمان وی (1013 هجری) از مسکن اصلی خود جلفا در کنار نهر ارس ( سرزمین ارمنستان) به پایتخت وی کوچ داده شدند.

قسمت قدیم جلفا را شاه عباس کبیر و قسمت جدید آن را شاه عباس دوم بنا کرد. در حال حاضر 13 کلیسا و تعداد منازل قدیمی از دوران صفویه باقی مانده است. در بین این سیزده کلیسا سه تای آنها از بقیه مشهورترند که عبارتند از:

کلیسای مریم

در سال 1021 هجری قمری (1612 میلادی) کلیسای هاکوپ ساخته شده است. این کلیسا دارای تزئینات و تابلوهای مذهبی بسیار زیبایی است. بانی این کلیسا بر طبق کتیبة موجود یکی از بازرگانان ارمنی بنام خواجه آودیک بوده است.

کلیسای بیت اللحم یا بیدخم

ساختمان آن به سال 1036 هجری قمری تا 1065 هجری قمری (1627 تا 1647 میلادی ) طول کشیده است. کلیسای مریم و بیت اللحم در میدان جلفا و به فاصلة‌کمی از هم قرار دارند.

کلیسای وانک (سن سور)

که در زبان ارمنی به معنی کلیسای اعظم است. از نظر طلا کاری سقف و سطح داخلی گنبد و نقاشیها و تزئینات دیگر از جمله نقش و نگارهای نفیس و تاریخی یکی از زیباترین کلیساهای جلفا است.

کتیبة سر در ورودی کلیسای وانک سال 1655 میلادی (1065 هجری قمری) و زمان سلطنت شاه عباس دوم را در بر دارد. کلیسای وانک تا پایان سال 1664 میلادی برابر با 1074 هجری قمری ساخته و تکمیل شده بود، موزة کلیسا در شمال کلیسا قرار دارد و شامل اشیاء دیدنی و گرانبها است. به غیر از تابلوهای نقاشی بسیار زیبا که تأثیر پذیرفته از آثار هنرمندان ایتالیایی و هلندی است، نفوذ معماری ایرانی را در همة قسمتهای کلیسا به وضوح می توان دید.

به غیر از سه کلیسای مشهور که نام بردیم در جلفا کلیساهای مهم دیگری نیز وجود دارند. مانند کلیسای هاکوپ مقدی (یعقوب) که قدیمی ترین کلیسای ارامنه در جلفا ست و به سال 1014 هجری قمری (1065 میلادی) بنا شده است. کلیسای گیورگ یا غریب که به سال 1125 هجری قمری (1716 میلادی) به پایان رسیده است از دیگر کلیساهای جلفای اصفهان، کلیسای استپانوی، یوحنا، کاتارینه (راهبان)، گریگور، میناس، سرکیس را می توان نام برد.